FLASH NEWS
REL Analysis: The Balkans at the center, how does the US see the region?
2025-12-14 16:46:27 / POLITIKË
Once part of the US strategic vision, today Kosovo barely figures in its National Strategy. Washington's priorities have changed, and Kosovo has not capitalized on the period of calm, remaining vulnerable.
Earlier this month, President Donald Trump's White House released its National Security Strategy - a document that every US administration issues to explain its foreign policy priorities.
The strategy, which bears the president's signature, emphasizes that "the days when the United States supported the entire world order like Atlas are over," that "the affairs of other countries are a concern of the United States only if their activities directly threaten American interests," and that "the United States will reaffirm and implement the Monroe Doctrine to restore American primacy in the Western Hemisphere."
The 33-page document also calls for the "cultivation of resistance" in Europe, warning that the continent is undermining democracy, blocking peace in Ukraine and facing the "extinction of civilization" due to high migration and falling birth rates.
He also blames European officials for obstructing US efforts to stop the war in Ukraine and accuses governments of ignoring a "vast European majority" that wants peace.
Kosovo is mentioned only in the "principles" chapter, as one of President Trump's successes in achieving peace between it and Serbia.
Europeans welcomed this strategy with concern – “the foundations of partnership require mutual respect, especially in moments of political divergence,” said European Council President Antonio Costa.
In the assessment of Olivia Eno, from the Hudson Institute, the strategy openly acknowledges that America cannot deal with everything, leaves out some regions and problems, and clearly lists priorities, starting with the Western Hemisphere, then Asia, Europe, and finally the Middle East.
This choice, according to her, is controversial for those who want a more stable foreign policy, but it is intentional.
"I read it as a ranking of priorities. Others may disagree, but to me the message is clear: this is our hemisphere, so this is of the utmost importance to us. We are going to make sure that our border is secure. That is the top priority," Enos tells Radio Free Europe.
For critics, the strategy is ideologically charged.
Former US Assistant Secretary of State Daniel Fried says it separates values from interests, conflicts with other US policies and favors the radical right in Europe, contrary to the US's own strategic goals.
Mospërfshirja e Kosovës dhe Ballkanit në përgjithësi në strategji, sipas Friedit, reflekton si uljen e urgjencës së krizës atje, ashtu edhe pritshmërinë që Evropa të marrë rolin kryesor.
Ai shton se, me tonin ideologjik të strategjisë së re, ndoshta është edhe “më mirë” për Kosovën që të mos përmendet fare.
“Strategjia mund ta kishte shpërfillur lehtësisht Ballkanin si çështje të Evropës dhe jo të SHBA-së. E, madje, mund ta kishte kritikuar edhe fokusin tonë të mëparshëm në Ballkan… se pse jemi përfshirë për shtetndërtimin e Kosovës apo për çështjet e të drejtave të njeriut, që na kanë çuar në konflikt ushtarak”, thotë Fried për programin Expose të Radios Evropa e Lirë.
Megjithatë, sipas tij, konfuzioni është i dukshëm edhe në vetë kryeqytetin e vendimmarrjes botërore – në Uashington.
Kongresi atje po shtyn përpara Aktin e Autorizimit të Mbrojtjes Kombëtare, i cili bie ndesh me Strategjinë Kombëtare.
Ai synon të forcojë angazhimin ushtarak të SHBA-së në Evropë dhe të rrisë vëmendjen ndaj bashkëpunimit të Rusisë me Kinën dhe Korenë e Veriut.
Ligji garanton 76.000 trupa amerikane në Evropë, ndalon tërheqjet e mëdha të pajisjeve dhe vazhdon mbështetjen për vendet baltike, për të frenuar Rusinë.
Në pjesën për Ballkanin Perëndimor thuhet, mes tjerash, se “është në interes të përbashkët të SHBA-së dhe vendeve të këtij rajoni që ato të kenë rritje dhe zhvillim ekonomik të qëndrueshëm”.
Marrëveshjen për Rrugën drejt Normalizimit të Marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë e vlerëson si “hap pozitiv përpara në avancimin e normalizimit midis dy vendeve” dhe thekson se ato duhet të përpiqen të bëjnë përparim të menjëhershëm në zbatimin e saj.
“Shtetet e Bashkuara duhet të vazhdojnë të mbështesin një marrëveshje përfundimtare gjithëpërfshirëse midis Kosovës dhe Serbisë bazuar në njohjen reciproke”, thuhet, po ashtu, në atë dokument.
Fried thotë se gjuha në Aktin e Autorizimit të Mbrojtjes Kombëtare është “krejtësisht e kundërta” me atë të strategjisë.
“Ajo vendos kufij mbi aftësinë e administratës për të tërhequr trupat nga Evropa. Ky është edhe një dokument republikan. Kryetari i Dhomës së Përfaqësuesve, Mike Johnson, e ka mbështetur atë”, thotë Fried.
Për shkak të këtyre kontradiktave, siç i quan, Fried sheh edhe “një shpresë relative” – se SHBA-ja nuk është aq e vendosur të tërhiqet nga Evropa sa mund të sugjerojë strategjia.
Për Kosovën, aleanca me SHBA-në mbetet një bosht i pathyeshëm. Pas një takimi me presidetin Trump në shtator, presidentja e vendit, Vjosa Osmani, tha se e ka falënderuar atë për, siç u shpreh, angazhimin e palodhshëm për paqe.
Gjatë këtij viti, Trump e ka përmendur disa herë Kosovën, kryesisht për të theksuar rolin e tij si ndërmjetës që ka ndalur konfliktin mes saj dhe Serbisë.
Për ish-diplomatin austriak, Wolfgang Petritsch, epoka e aleancës klasike mes Evropës dhe SHBA-së – ajo që u ndërtua pas vitit 1945 – ka marrë fund.
Në Ballkan, thotë ai, roli i SHBA-së po tkurret si në aspektin strategjik, ashtu edhe në atë politik. Rajoni shihet gjithnjë e më shumë si përgjegjësi evropiane dhe shtetet e Ballkanit, veçanërisht Kosova, e cila nuk është as anëtare e OKB-së dhe as e NATO-s, duhet të përshtaten me këtë realitet.
“Ne tani jetojmë në një epokë pasigurie – pasigurie të plotë – e cila për shtetet më të vogla dhe më të brishta si Kosova, paraqet sfidë edhe më të madhe sesa për ato që tashmë janë në Bashkimin Evropian dhe që mund të përpiqen të veprojnë bashkë brenda BE-së”, thotë Petritsch për Exposenë.
Ai nuk pret shpërthim të një konflikti të ri të madh në Ballkanin Perëndimor vetëm se SHBA-ja mund të ulë nivelin e angazhimit të saj. Ai thekson se Evropa ka interes jetik të mos lejojë një luftë tjetër në pragun e saj, përtej asaj që tashmë po zhvillohet në Ukrainë.
Kampi amerikan Bondsteel në Kosovë mbetet një element kyç i sigurisë, por pesha e tij në të ardhmen, thotë Petritsch, do të varet ndjeshëm nga marrëdhëniet SHBA-Rusi.
Fried, në anën tjetër, është më paralajmërues: sipas tij, rajoni do të bëhej më i cenueshëm nëse Shtetet e Bashkuara zvogëlojnë praninë dhe angazhimin e tyre.
Ai vlerëson se Rusia dhe Kina do ta shfrytëzonin një boshllëk të tillë amerikan në mënyra të ndryshme, por plotësuese.
“Kina do të përpiqet të blejë infrastrukturën dhe nyjet kyçe, për të fituar kontroll mbi më shumë sektorë të ekonomisë. Rusia do të përpiqet t’i përdorë disa vende si agjentë, për të shfrytëzuar dobësitë e tyre dhe për të krijuar kaos sa herë të mundet. Në secilin rast, të dyja vendet do ta shohin Ballkanin si një fushë për realizimin e ambicieve të tyre më të gjera”, thotë Fried.
Një anketë e kryer nga Instituti Ndërkombëtar Republikan gjatë periudhës maj-korrik të këtij viti tregon se udhëheqësit e dy fuqive të mëdha gëzojnë mbështetje të konsiderueshme në disa vende të Ballkanit.
Në Serbi, për shembull, 50 për qind e të anketuarve kanë një opinion “shumë të favorshëm” për Vladimir Putinin e Rusisë, ndërsa 38 për qind e kanë të njëjtin opinion për Xi Jinpingun e Kinës.
Në Kosovë, vetëm 7 për qind e të anketuarve shprehin opinion “shumë të favorshëm” për Putinin dhe 6 për qind për Xinë. E, për Trumpin kjo përqindje arrin në 52.
Fried thotë se Evropa, veçanërisht BE-ja, duhet ta marrë udhëheqjen në stabilizimin e Ballkanit Perëndimor, sepse e ardhmja më e qëndrueshme e rajonit është brenda BE-së.
Ai nënvizon se BE-ja duhet ta ketë fuqinë për të frenuar elementet agresive në Beograd, që veprojnë për nxitjen e konflikteve të reja në Kosovë ose për ta mbajtur Bosnjën të ndarë përgjithmonë.
Sipas tij, kur Evropa ta marrë plotësisht këtë përgjegjësi, hapësira për Rusinë dhe aktorët e tjerë destabilizues për të luajtur lojëra në Ballkan, do të zvogëlohet ndjeshëm.
"Europe must take the lead now. When it has failed, the US has been forced to step in. I understand that, but the real problem lies with Europe, because the best future for these countries is within Europe - if they are to reach the potential they deserve," says Fried.
The European Union has consistently confirmed its commitment to the prospect of EU membership for the Western Balkans. The next EU-Western Balkans summit will be held on 17 December in Brussels. Of the countries in the region, only Kosovo is not yet a candidate for membership.
Petritsch says Kosovo will always need professional and stable relations with Washington, but it should adjust expectations and avoid assuming that the US will "fix" regional problems as in the late 1990s.
According to him, Kosovo's security and progress will depend much more on European integration, internal political stability, and achieving a true compromise with minorities.
"Compromise is the essence of democracy. I think the idea of finding a positive compromise is not yet strong in Kosovo. But now times are changing. Europe is the most important and relevant partner for state building and for economic and political development. It must now become a new and serious focus for Pristina," says Petritsch.
Fried emphasizes the importance of Kosovo being a democratic state and not a nationalist project that reflects the worst part of Serbia's past.
“I was part of the US decision to support Kosovo’s independence, and it was the right decision. The Kosovo flag is great: it does not represent a single nation, but all the people of the country, and it is modeled after the EU flag. It clearly symbolizes Kosovo’s future in Europe for all its citizens. Our agreement with Kosovo was: we will support independence, but you have to work for a democratic, not nationalist Kosovo. We do not want a small version of Milosevic’s Serbia,” Fried concludes.
This suggests that in a region where the time for waiting for external guarantees is running out, the real test for Kosovo is its willingness to implement the rights promised to Serbian citizens and to show that democratic compromise, not continued conflict, is the path to greater European security and support. Otherwise, Kosovo risks becoming its own hostage, proving the skeptics right. /REL
Happening now...
America may withdraw from Europe, but not from SPAK
Nga Gentian Gaba
ideas
top
Alfa recipes
TRENDING 
services
- POLICE129
- STREET POLICE126
- AMBULANCE112
- FIREFIGHTER128